ખૂબ રાહસ્યમયી છે આ મંદિર, અહિયાં પૂજારી આંખ પર પટ્ટી બાંધીને કરે છે પૂજા.

ઉત્તરાખંડના ચમોલીમાં સ્થિત લાટું દેવતાના મંદિરમાં જ્યારે પૂજારી પૂજા કરે છે, તો એ દરમિયાન તે મોઢા અને નાક પર પટ્ટી બાંધે છે. જો વાત કરી માન્યતાઓ પ્રમાણે તો આ મંદિરમાં નાગરાજની અદ્ભુત મણિ સાથે રહે છે. તેને સામાન્ય લોકો જોઈ શકતા નથી. એટલું જ નહીં પણ પૂજારી પણ આંખ પર પટ્ટી બાંધીને પૂજા કરે છે. જેથી તે મહાન રૂપને જોઈને ડરી જાય નહીં.

લાટું દેવતાના મંદિરમાં પ્રવેશ કરતી વખતે પૂજારીઓ પણ આંખે પાટા બાંધે છે. ગામલોકોના કહેવા પ્રમાણે નાગમણી મંદિરમાં બિરાજમાન છે. રત્નને જોઈને આંખોની રોશની ગુમાવી શકાય છે, તેથી પૂજારીઓ આંખે પાટા બાંધીને જ મંદિરમાં પ્રવેશ કરે છે. એટલું જ નહીં, પરંતુ પૂજારીના મોંની ગંધ દેવતા સુધી ન પહોંચવી જોઈએ અને નાગરાજની ઝેરી ગંધ પૂજારીના નાક સુધી ન પહોંચવી જોઈએ. એટલા માટે પૂજારી નાક અને મોં પર પટ્ટી બાંધીને પૂજા કરે છે.

જ્યારે આ દેવતાના મંદિરના કપાટ ખૂલે છે તો તે પછી શ્રધ્ધાળુઓ દેવતાના દર્શન કરવા દૂર જ રહે છે. એ દિવસે અહિયાં વિષ્ણુ સહસ્ત્રનામ અને ભગવતી ચંડીકાના પાઠ કરવામાં આવે છે. મંદિરના દરવાજા વર્ષમાં એક જ વાર ખોલવામાં આવે છે.

વૈશાખ મહિનાની પૂનમના દિવસે આ દરવાજા ખૂલે છે. તો માર્ગશીષ અમાસના મંદિરના કપાટ બંધ થઈ જાય છે. આ દેવતામાં લોકોની અતૂટ શ્રધ્ધા જોવા મળે છે. લોકો અહિયાં પોતાની મનોકામના લઈને આવે છે. એવું કહેવાય છે કે અહિયાંથી માંગેલ મનોકામના પૂરી થઈ જાય છે.

પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, લટુ દેવતા ઉત્તરાખંડની આરાધ્યા દેવી નંદા દેવીના ધાર્મિક ભાઈ છે. આ મંદિર શ્રી નંદા દેવી રાજ જાટની યાત્રાનું 12મું સ્ટોપ પણ છે, જે દર 12 વર્ષે યોજાય છે. લાતુ દેવતા તેમની બહેન નંદા દેવીનું વાનાથી હેમકુંડ સુધી સ્વાગત કરે છે. દર વર્ષે વૈશાખ પૂર્ણિમાના દિવસે અહીં સ્થાનિક મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે, જેમાં દૂર-દૂરથી લોકો ભાગ લેવા પહોંચે છે.

ઉત્તરાખંડના ચમોલી જિલ્લાના દેવાલ બ્લોકઆ વૉણ ગામમાં લાટું દેવતાનું મંદિર આવેલ છે. લાટું દેવતા ભગવતી નંદા દેવીના ધરમના ભાઈ છે અને ભગવાન શિવના સાળા છે. નંદા દેવી પણ માતા પાર્વતીજીનું જ એક સ્વરૂપ છે. નંદા દેવીનો કોઈ ભાઈ નહીં હતો. એક દિવસ કૈલાશમાં તેઓ વિચારતા હોય છે કે જો તેને પણ ભાઈ હોત તો તેમને મળવા જરૂર આવેત. તેમની માટે ભીતોલી એટલે કે પિયરથી દીકરી માટે આપવાવાળી ભેટ પણ લઈને આવેત. તેમને પણ પિયરના સારા સમાચાર મળી શકેત.

જ્યારે નંદા દેવી આ વિશે વિચારે છે, ત્યારે તે તેના પિયરની ચિંતા કરવા લાગે છે અને તે ખૂબ જ દુઃખી થઈ જાય છે. જ્યારે ભગવાન શિવે તેમને જોયા ત્યારે તેમણે પૂછ્યું, “નંદ તમે કેમ ચુપચાપ બેઠા છો?” માતા નંદા દેવી કહે છે કે

“મારા ભગવાન, મારા ભગવાન, હું મારા માતાના ઘરને ગુમાવી રહી છું. મારે કોઈ ભાઈ નથી. જો તે મારો ભાઈ હોત, તો તે મારી પાસે આવ્યો હોત, ક્યારેક તે મારા માટે ભીતોલી લાવ્યો હોત, અને ક્યારેક તે તેના મામાના ઘરેથી કલેવા લાવ્યો હોત. ત્યારે ફરી ભગવાન શિવ કહે છે કે લાતુ કન્નૌજના રાજાનો નાનો પુત્ર છે, તમારે તેને તમારો ધાર્મિક ભાઈ બનાવવો જોઈએ.